Wat houdt mensen tegen om te komen tot verandering als het gaat over leefstijl?
Post-doc onderzoeker en bewegingswetenschapper Adrie Bouma is gespecialiseerd in gedragsveranderingen en promoveerde in 2018 op dit onderwerp. Zo kwam zij er onder meer achter dat het bij bijvoorbeeld afvallen of gaan bewegen, veel meer gaat over barrières dan over motivatie.
Al vroeg in het onderzoek bleek dat bestaande methodes veelal gebaseerd zijn op het motiveren van mensen. Een fysiotherapeut krijgt iemand met gewrichtsklachten en overgewicht en pleit ervoor dat deze persoon meer gaat bewegen. Maar gebeurt dat vervolgens ook? Misschien de volgende zin beginnen met: Ja, maar volhouden is een ander verhaal. Of iets in die strekking. Wat de volgende zin geeft geen antwoord op ‘gebeurt dat vervolgens ook? (dat een persoon gaat bewegen)’. Want ja: het gebeurt dat mensen meer gaan bewegen, maar het volhouden is een probleem.
Motivatie
,,Wij zijn vooral gaan kijken naar wat mensen tegenhoudt om dan ook daadwerkelijk in beweging te blijven”, vertelt Adrie. ,,Je krijgt in eerste instantie een motivatieboost, want je klachten nemen af en waarschijnlijk verlies je ook gewicht. Maar: interventies die zich alleen op het verhogen van motivatie richten, blijken op de lange termijn niet effectief. Na de boost moet je het zelf gaan doen en dan daalt al snel de motivatie; je loopt tegen dezelfde obstakels als voorheen aan.”
Barrières
,,Om je leefstijl te veranderen moet je je ook richten op de barrières. Wat maakt het jou precies moeilijk om een andere leefstijl aan te nemen? Wat kost het jou om aan je doel te werken en wat levert het je op? Door de investeringen en uitkomstverwachtingen vooraf in beeld te brengen, samen met waar je toe in staat bent, creëer je de juiste intenties voor het nieuwe gedrag en is de kans van slagen veel groter.”
Een verandering van leefstijl gaat dus hoofdzakelijk over gedragsveranderingsstrategieën en die zet je in door te coachen op ervaren barrières. ,,Dat blijkt op de lange termijn effectiever”, zegt Adrie. ,,Proefpersonen bleven langer actief, hadden een significant hogere kwaliteit van leven. Ze leerden hun eigen barrières te herkennen en van de leefstijlcoach leerden ze hoe er mee om te gaan.”
Doorverwijzen naar leefstijlcoach
,,Vervolgstap was, dat we wilden gaan bewerkstelligen dat artsen na een diagnose niet alleen doorverwijzen naar een specialist, een operatie aanraden of medicatie voorschrijven, maar dat de leefstijlcoach in de zorg ook als standaard verwijsmogelijkheid wordt meegenomen. Leefstijl als medicijn inzetten is heel nieuw in de zorg.”
Nu kijken Adrie en haar team naar de effecten van het inzetten van leefstijladvisering en doorverwijzing. Het UMCG heeft dit en andere leefstijlinitiatieven gebundeld. ,,Door samenwerking tussen regiopartijen, kennisinstellingen en onderwijs gaan we samen bouwen aan een sterkere regionale infrastructuur voor leefstijl.”
Thuiswerken én een beetje fit blijven, 6 tips van Adrie Bouma
Als gevolg van de COVID-19 maatregelen is een leefstijlverandering ineens geen keuze, maar noodzakelijk. Adrie Bouma geeft een aantal handige tips om je leefstijl aan te passen aan de coronamaatregelen.
1. Leer je behoefte herkennen. Waarvan krijg je nu te weinig? Beweging, gezonde voeding, sociale contacten, iets anders? Maak vervolgens een plannetje. Wat heb ik nodig om in die behoefte te gaan voorzien?
2. Begin met duidelijke, concrete doelen. Als je de hele dag kinderen over de vloer hebt, kun je niet makkelijk uit huis gaan bijvoorbeeld. Dus stem je doelen af op jouw situatie.
3. Onderschat niet wat sociale contacten voor je betekenen. Heb je behoefte aan contact met je collega’s, plan dat dan concreet in.
4. Doe wat je voor corona deed en prettig vond, vind er alleen nu een andere manier voor. Iedere vrijdag lunchwandelen met collega’s wordt nu een blok lopen met de buurvrouw.
5. Plannen. ‘Ik kijk wel of ik zin in heb’ betekent dat je steeds opnieuw een afweging maakt. Met het inplannen van vaste momenten is de afweging al eerder maken en dat helpt heel erg.
6. Houd het bij kleine doelen en kleine veranderingen die je makkelijk kunt volhouden. En als je een doel haalt, ben je heel erg trots op jezelf!